Арнаулы әлеуметтік қызметтер (АӘҚ) ҚР мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс жүйесінің маңызды бөлігі болып табылады. АӘҚ-ға мемлекет кепілдік берген халыққа көрсетілетін қызметтердің тұтас кешені кіреді. Жобалық команда ҮЕҰ жобаларын іске асыру тиімділігіне теріс әсер ететін, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінің туындауына әкелетін және соның салдарынан АӘҚ тікелей алушылары үшін қызметтердің қолжетімділігі мен сапасын төмендететін бірқатар факторларды анықтады.
1. АӘҚ көрсетуге сатып алу көп жағдайда тікелей шарт жасасу жолымен бір көзден алу тәсілімен жүргізіледі. Мұндай жағдай мемлекеттік сатып алу процесінің ашықтығы мен айқындығы қағидатын бұзып қана қоймай, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін де арттырады.
2. Қолданыстағы рәсімдер жеткізушілерді сапалы іріктеуге мүмкіндік бермейді – таңдаудың негізгі өлшемі баға болып табылады. Демпинг рәсімдері сатып алудың осы әдісіне қолданылмайтындықтан, жеткізушілер тарапынан бағаның төмендеуі сыни минимумға әкеледі. Мұндай «үнемдеу» әлеуметтік қызметтердің сапасына және алушылардың қанағаттану деңгейіне тікелей әсер етеді.
3. Әлеуетті өнім берушілерді іріктеу рәсімі (шарт жасасқанға дейін) қағаз тасымалдаушы арқылы жүзеге асырылатын жағдайлар бар. Сатып алуды жүзеге асырудың мұндай тәсілдері сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінің артуына алып келеді. Бұдан басқа, өнім берушіні шақыру және таңдау сатысында мемлекеттік сатып алу веб-порталын пайдаланбай, тікелей шарт жасасу арқылы бір көзден сатып алуды неге жүзеге асыруға жол берілетіні түсініксіз.
4. АӘҚ сатып алу жүйесінде қатынастардың нарықтық жүйесі әрекет етеді. Өнім берушілер арасында «көтерме саудагерлер» бар – қандай да бір мамандандырусыз түрлі сатып алуларға қатысады, қызметтің әртүрлі салаларындағы Тапсырыс берушілермен шарттардың шектеусіз көлемін жасасады, жобаларды іске асыру аумағында болмай, жергілікті ҮЕҰ еңбек ресурстарын тарту арқылы әртүрлі өңірлерде іске асырады.
5. АӘҚ беру техникалық ерекшеліктердің ашық қолжетімділікте болмауына байланысты олардың мазмұнын заңнамалық шарттардың сақталуы тұрғысынан талдау мүмкін емес.
Біз мұндай жағдай келесі мемлекеттік сатып алу қағидаттарының – «әлеуетті өнім берушілер арасындағы адал бәсекелестіктің; мемлекеттік сатып алу процесінің ашықтығы мен айқындығының; сыбайлас жемқорлық көріністеріне жол бермеудің» бұзылуына әкеп соқтырады деп есептейміз.
Егер сіз осы саладағы сатып алу тәжірибеңізбен бөліссеңіз, риза боламыз!
Специальные социальные услуги (ССУ) являются важной частью системы государственного социального заказа РК. ССУ включают целый комплекс услуг гарантированных государством населению. Проектной командой выявлен ряд факторов, которые оказывают негативное влияние на эффективность реализации проектов НПО, приводят к возникновению коррупционных рисков и, как следствие, снижают доступность и качество услуг для прямых получателей ССУ.
1. Закупки на оказание ССУ проводятся в большинстве случаев способом из одного источника путем прямого заключения договора. Такая ситуация нарушает не только принцип открытости и прозрачности процесса государственных закупок, но и повышает коррупционные риски.
2. Существующие процедуры не позволяют провести качественный отбор поставщиков – основным критерием выбора является цена. В силу того, что процедуры демпинга не распространяются на данный способ закупок, снижение цен со стороны поставщиков приводит к критическому минимуму. Подобная «экономия» напрямую отразится на качестве социальных услуг и удовлетворенности получателей.
3. Существуют случаи, когда процедура отбора потенциальных поставщиков (до заключения договора) осуществляется на бумажных носителях. Такие подходы к осуществлению закупок приводит к повышению коррупционных рисков. Кроме того, не совсем понятно, почему допускается осуществление закупки из одного источника путем прямого заключения договора без использования веб-портала госзакупок на стадии приглашения и выбора поставщика.
4. В системе закупа ССУ действует рыночная система отношений. Среди поставщиков присутствуют «оптовики» — участвуют в самых разных закупках без какой-либо специализации, заключают неограниченное количество договоров с заказчиками из разных сфер деятельности, реализуют проекты в разных регионах, фактически не находясь в месте поставок, путем привлечения трудовых ресурсов местных НПО.
5. В связи с отсутствием в открытом доступе технических спецификаций на предоставление ССУ не представляется возможным проанализировать их содержание на предмет соблюдения законодательных условий.
Мы считаем, что такая ситуация приводит к нарушению принципов государственных закупок – «добросовестной конкуренции среди потенциальных поставщиков; открытости и прозрачности процесса государственных закупок; недопущения коррупционных проявлений».
Будем благодарны, если Вы поделитесь своей практикой закупок в данной сфере!